La gestión de datos digitales en la educación primaria catalana: percepciones del profesorado

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.21556/edutec.2023.86.2883

Palabras clave:

datificación, plataformización, escuelas, profesorado, Educación primaria

Resumen

La datificación de la educación primaria se ha visto acentuada por los procesos de neoliberalización y el solucionismo tecnológico impuesto por la Covid-19, como resultado del aumento de la industria edtech y el uso extendido de los Bigtech. Dada la importancia internacional que supone la gestión de los datos y la escasez de trabajos más allá de la educación superior, la investigación pretende identificar los principales actores involucrados en las redes de datos de la educación digital de Cataluña, así como comprender la percepción del profesorado de las escuelas de primaria sobre quién recae la responsabilidad de su custodia y gestión. Para ello, se utilizó un diseño mixto secuencial basado en 491 cuestionarios y 19 entrevistas con docentes de educación primaria de escuelas catalanas. Se ha evidenciado que el binomio público-privado Departament d'Educació, como representante de la administración pública, y Google, como gigante tecnológico, son los principales actores de la educación digital de Cataluña, en orden invertido. Sin embargo, la mayoría de los entrevistados desconoce cómo los agentes identificados gestionan los datos. Es por ello que insistimos en la necesidad de generar prácticas educativas y protocolos que garanticen la soberanía digital de los datos digitales del alumnado y profesorado.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Bozkurt, A., Jung, I., Xiao, J., Vladimirschi, V., Schuwer, R., Egorov, G., Lambert, S. R., Al-Freih, M., Pete, J., Olcott Jr., D., Rodes, V., Aranciaga, I., Bali, M., Alvarez Jr., A. V., Roberts, J., Pazurek, A., Raffaghelli, J. E., Panagiotou, N., de Coëtlogon, P., Paskevicius, M. (2020). A global outlook to the interruption of education due to COVID-19 Pandemic: Navigating in a time of uncertainty and crisis. Asian Journal of Distance Education. https://doi.org/10.5281/zenodo.3778083

Correa Gorospe, J. M., Losada Iglesias, D., y Barragán Gutiérrez-Cabello, A. (2021). Big Data y la alfabetización posthumana del futuro profesorado. Sociología y tecnociencia: Revista digital de sociología del sistema tecnocientífico,

https://revistas.uva.es/index.php/sociotecno/article/view/5630

Czerniewicz, L., y Feldman, J. (2023). 'Technology is not created by the sky': Datafication and educator unease. Learning, Media and Technology, 0(0), 1–14. https://doi.org/10.1080/17439884.2023.2206137

Díez-Gutiérrez, E.-J. (2022). Invasión en educación. Journal of Supranational Policies of Education, 15, Article 15. https://doi.org/10.15366/jospoe2022.15.003

Direcció General d'Innovació, Recerca i Cultura digital. Departament d'Educació. (2020). Pla d'educació digital de Catalunya (PEDC). http://educacio.gencat.cat/ca/departament/linies-estrategiques/pla-educacio-digital/

Direcció General d'Innovació, Recerca i Cultura digital. Departament d'Educació. (2021). Estratègia Digital de Centre (EDC). https://educacio.gencat.cat/web/.content/home/departament/publicacions/colleccions/pla-educacio-digital/estrategia-digital-centre/estrategia-digital-centre.pdf

Farrow, R., Iniesto, F., Weller, M. y Pitt., R. (2020). The GO-GN Research Methods Handbook. Open Education Research Hub. The Open University,UK. CC-BY 4.0. https://go-gn.net/gogn_outputs/research-methods-handbook

Floridi, L. (2020). The Fight for Digital Sovereignty: What It Is, and Why It Matters, Especially for the EU. Philosophy y Technology, 33(3), 369–378. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00423-6

Hillman, T., Rensfeldt, A. B., y Ivarsson, J. (2020). Brave new platforms: A possible platform future for highly decentralised schooling. Learning, Media and Technology, 45(1), 7–16. https://doi.org/10.1080/17439884.2020.1683748

Holloway, J., Lewis, S., y Langman, S. (2022). Technical agonism: Embracing democratic dissensus in the datafication of education. Learning, Media and Technology, 0(0), 1–13. https://doi.org/10.1080/17439884.2022.2160987

IThinkUpc. (2020). Migració d'ÀGORA a Amazon Web Services. https://www.ithinkupc.com/ca/referencies/migracio-dagora-lentorn-virtual-daprenentatge-del-departament-deducacio-a-aws

Jacovkis, J., Rivera-Vargas, P., Parcerisa, L., y Calderón-Garrido, D. (2022). Resistir, alinear o adherir. Los centros educativos y las familias ante las BigTech y sus plataformas educativas digitales. Edutec. Revista Electrónica de Tecnología Educativa, 82, Article 82. https://doi.org/10.21556/edutec.2022.82.2615

Jarke, J., y Breiter, A. (2019). Editorial: The datafication of education. Learning, Media and Technology, 44(1), 1–6. https://doi.org/10.1080/17439884.2019.1573833

Jarke, J., y Macgilchrist, F. (2021). Dashboard stories: How narratives told by predictive analytics reconfigure roles, risk and sociality in education. Big Data y Society, 8(1), 20539517211025560. https://doi.org/10.1177/20539517211025561

Kerssens, N., y van Dijck, J. (2021). The platformization of primary education in The Netherlands. Learning, Media and Technology, 46(3), 250–263. https://doi.org/10.1080/17439884.2021.1876725

Komljenovic, J. (2021). The rise of education rentiers: Digital platforms, digital data and rents. Learning, Media and Technology, 46, 1–13. https://doi.org/10.1080/17439884.2021.1891422

Marín, V. I., Carpenter, J. P., Tur, G., y Williamson-Leadley, S. (2022). Social media and data privacy in education: An international comparative study of perceptions among pre-service teachers. Journal of Computers in Education. https://doi.org/10.1007/s40692-022-00243-x

Marín, V. I., y Tur, G. (2023). La privacidad de los datos en Tecnología Educativa: Resultados de una revisión de alcance. Edutec. Revista Electrónica de Tecnología Educativa, 83.

Means, A. J. (2018). Platform learning and on-demand labor: Sociotechnical projections on the future of education and work. Learning, Media and Technology, 43(3), 326–338. https://doi.org/10.1080/17439884.2018.1504792

Mejía Navarrete, J. (2011). Problemas centrales del análisis de datos cualitativos. Revista Latinoamericana de Metodología de la Investigación. http://www.relmis.com.ar/ojs/index.php/relmis/article/view/11/13

Melendro Estefanía, M. (2009). La globalización de la educación. Teoría de la Educación. Revista Interuniversitaria, 17. https://doi.org/10.14201/3124

Moreno-González, A., Calderón-Garrido, D., Parcerísa, L., Rivera-Vargas, P., y Jacovkis, J. (2023). Survey data on Families' perceptions of ed-tech corporations, educational digital platforms and children's rights. Data in Brief, 47, 109017. https://doi.org/10.1016/j.dib.2023.109017

Pangrazio, L., y Selwyn, N. (2021). Towards a school-based 'critical data education'. Pedagogy, Culture y Society, 29(3), 431–448. https://doi.org/10.1080/14681366.2020.1747527

Pangrazio, L., Stornaiuolo, A., Nichols, T. P., Garcia, A., y Philip, T. M. (2022). Datafication Meets Platformization: Materializing Data Processes in Teaching and Learning. Harvard Educational Review 92(2):257-283. https://doi.org/10.17763/1943-5045-92.2.257

Pedró Garcia, F. (2023). The platformization of higher education: Challenges and implications. Pixel-Bit. Revista de Medios y Educación, 67, Article 67. https://doi.org/10.12795/pixelbit.99213

Player-Koro, C., Jobér, A., y Bergviken Rensfeldt, A. (2022). De-politicised effects with networked governance? An event ethnography study on education trade fairs. Ethnography and Education, 17(1), 1–16. https://doi.org/10.1080/17457823.2021.1976661

Pronzato, R., y Markham, A. N. (2023). Returning to critical pedagogy in a world of datafication. Convergence, 13548565221148108. https://doi.org/10.1177/13548565221148108

Redecker, C., y Punie, Y. (2017). European Framework for the Digital Competence of Educators: DigCompEdu. Publications Office of the European Union. http://dx.doi.org/10.2760/178382

Resolución de 4 de mayo de 2022, de la Dirección General de Evaluación y Cooperación Territorial, por la que se publica el Acuerdo de la Conferencia Sectorial de Educación, sobre la actualización del marco de referencia de la competencia digital docente. Boletín Oficial del Estado, 116, de 16 de mayo de 2022.

https://www.boe.es/eli/es/res/2022/05/04/(5)

Rivera-Vargas, P., Jacovkis, J., Herrera-Urizar, G., Calderón-Garrido, D., Miño-Puigcercós, R., Parcerisa, L., Folguera, S., Moreno, A., Massot, B., Passerón, E., Alonso Cano, C., Gasull-Figueras, L. y Rilo-Borredà, C. (2023). Plataformas digitales BigTech del sistema educativo catalán y derechos de la infancia: amenazas y retos. http://hdl.handle.net/2445/192913

Ruppert, E., y Isin, E. (2020). The Birth of Sensory Power: How a Pandemic Made It Visible? Big Data and Society, 7(2). https://doi.org/10.1177/2053951720969208

Saura, G. (2021). Redes políticas y redes de datos de gubernamentalidad neoliberal en educación. Foro de Educación, 19(1), 1–10. doi: http://dx.doi.org/10.14516/fde.924

Saura, G., y Caballero, K. (2020). Capitalismo académico digital. Revista Española de Educación Comparada, 37, 192. https://doi.org/10.5944/reec.37.2021.27797

Selwyn, N. (2022). The critique of digital education: Time for a (post)critical turn. https://doi.org/10.26180/21791858.v2

Selwyn, N. (2023). Digital degrowth: Toward radically sustainable education technology. https://doi.org/10.26180/21809565.v1

Stewart, B. E., y Lyons, E. (2021). When the classroom becomes datafied: a baseline for building data ethics policy and data literacies across higher education. Italian Journal of Educational Technology, 29(2), Article 2. https://doi.org/10.17471/2499-4324/1203

Tao, Y. (2022). Understanding the interactions between multiple actors in network governance: Evidence from school turnaround in China. International Journal of Educational Development, 91, 102590. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2022.102590

Torres-Hernández, N., y Gallego-Arrufat, M.-J. (2023). Pre-service teachers' perceptions of data protection in primary education. Contemporary Educational Technology, 15(1), ep399. https://doi.org/10.30935/cedtech/12658

Vázquez-Cano, E., y Pascual-Moscoso, C. (2022). Protección de datos y uso ético de la tecnología para una didáctica sostenible. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 25(3), Article 3. https://doi.org/10.6018/reifop.529831

Williamson, B. (2016). Digital education governance: An introduction. European Educational Research Journal, 15(1), 3–13. https://doi.org/10.1177/1474904115616630

Williamson, B. (2021). Education Technology Seizes a Pandemic Opening. Current History, 120 (822), 15–20. https://doi.org/10.1525/curh.2021.120.822.15

Williamson, B. (2022). Governing Through Infrastructural Control: Artificial Intelligence and Cloud Computing in the Data-intensive State. En Housley, W., Edwards, A., Beneito-Montagut, R. & Fitzgerald, R. (eds). 2022. The Sage Handbook of Digital Society. https://doi.org/10.4135/9781529783193.n29

Williamson, B y Hoga, A. (2020). Commercialisation and privatisation in/of education in the context of Covid-19. Issuu. https://issuu.com/educationinternational/docs/2020_eiresearch_gr_commercialisation_privatisation

Wyatt-Smith, C., Lingard, B., y Heck, E. (Eds.). (2021). Digital Disruption in Teaching and Testing: Assessments, Big Data, and the Transformation of Schooling. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003045793

Descargas

Publicado

21-12-2023

Cómo citar

Gonzalez-Mingot, S., & Marín, V. I. (2023). La gestión de datos digitales en la educación primaria catalana: percepciones del profesorado. Edutec, Revista Electrónica De Tecnología Educativa, (86), 81–95. https://doi.org/10.21556/edutec.2023.86.2883

Número

Sección

Sección: Problemáticas, sombras y desafíos de los ecosistemas de datos e

Artículos similares

<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 > >> 

También puede Iniciar una búsqueda de similitud avanzada para este artículo.